Hastan?n onay? olmadan tedavi ya da müdahale yap?lamaz.

Ülkemizde de ya?anan salg?n?n etkisi ile ciddi bir yo?unlu?un ya?and??? hastanelerdeki hasta haklar?m?z konusunda son derece önemli olan bilgileri sizler için derledik. Kanunlar?m?zla s?n?rlar? çizilen, bilgi edinme hakk? ile ba?layan, t?bbi müdahale, tedavi hakk?, hasta mahremiyeti, tedavi esnas?ndaki hatalardan do?an sorumluluk konular? hakk?ndaki sorular?m?z? Prof Hukuk Bürosu Avukatlar?ndan Av. Emre Av?ar cevapland?rd?.

Hasta Haklar?m?zdan k?saca bahsedebilir misiniz?

Hukukumuzda en çok merak edilen, bilinmesi gereken alanlardan biri de sa?l?k hukuku çerçevesinde hasta haklar?d?r. Vazgeçilmez haklardan olan ya?ama hakk?n?n bir tezahürü bir kapsam olarak ele alabilece?imiz, hak olarak bu hakk? sa?l?kl? ya?ama hakk? olarak da ifade edebiliriz. 

Herkesin bu hakka ihtiyaç duydu?u anlar olmakta ve bu haklardan bihaber olunmas? sonucu ki?ilerin hayat ?artlar?n? etkileyecek sonuçlar?n do?mas? muhtemeldir. Bir hastanede veya buna benzer sa?l?k kurulu?unda hizmet alan ki?iye hasta denilmektedir.

Peki bir hastan?n haklar? neleri kapsamaktad?r? 

Öncelikli olarak hastan?n bilgi edinme hakk? mevcuttur. Hasta t?bbi süreçte, kendine uygulanacak tedaviler, konulan te?hisler, tedavi s?ras?nda olabilecek riskler ve t?bbi müdahale ile ilgili di?er her ?ey hakk?nda bilgi edinme hakk?na sahiptir. 

Bu talebi müdahalede bulunacak sa?l?k personelinden edinme hakk?na sahiptir. Bunu geni? yorumlarsak hastan?n sa?l?k personeliyle dil fark? olsa dahi bu hakk?ndan yararlanmak için üstün yarar? gere?i bir tercüman e?li?inde dahi olsa kendine bilgi verilmek zorundad?r.

Bu haklar?ndan haberdar olmayan ki?iler var ama?

Evet do?ru, ki?i bazen bu haklar?nda bihaber oldu?u için bilgi edinmek ad?na soru sormaktan imtina etse dahi t?bbi müdahalede bulunan sa?l?k personelinin bilgi edinme hakk? çerçevesinde hastaya re ‘sen (kendili?inden) bilgi vermesi beklenmektedir.

T?bbi müdahale yap?lmadan önce hastaya da bilgi verilmek zorunda m??

Elbette, uygulanacak t?bbi müdahale çerçevesinde hastan?n onay?n?n al?nmas? gerekmektedir. Buna da k?saca “onay hakk?” diyebiliriz. T?bb? müdahale içerisinde ameliyat, muayene ve asl?nda hukuki anlamda vücut bütünlü?ünü ihlal edecek nitelikte önlemler bulunmaktad?r. Bu sebeple önceden bilgilendirildi?i bir t?bbi müdahale için hasta, onay?n?n al?nmas? hakk?na sahiptir. 

Bir de tedavi durumu var, tedavi konusunda da ayn? ?eyi söyleyebilir miyiz?

Hastan?n bir di?er hakk? da Tedavi Hakk?d?r. Hasta her ne ?art alt?nda olursa olsun, dil, din, ?rk, cinsel kimlik fark? gözetilmeksizin tedavi hakk?na sahiptir. Sa?l?k personeli geçerli bir sebebi olmad??? sürece de tedaviden kaç?namaz. Hastan?n tedaviyi uygulayacak sa?l?k personelini seçme hakk? bulunmaktad?r. Hastan?n tedaviyi isteme hakk? oldu?u gibi tedaviyi “reddetme hakk?” da bulunmaktad?r. Ayr?ca hastan?n s?ra t?bbi tedaviye eri?im hakk? da mevcuttur. Özellikle acil müdahale gerektiren durumlarda hastan?n tedaviye eri?mek için saatlerce belki de günlerce beklemesi beklenemeyecektir.

Hasta kendisine ait bilgileri hastaneden saklamas?n? isteyebilir mi?

Yukar?da bahsetti?imiz gibi hasta tedavi olurken baz? bilgileri de sa?l?k personeli ile payla?maktad?r. Bunun içerisinde kimlik bilgileri, telefon bilgileri, hastal??? ile ilgili bilgiler de yer almaktad?r. Bu bilgilerin hastal???n takibi ve di?er sa?l?k durumlar? sebebiyle temin edildi?i bilinmektedir. Ancak hasta mahremiyeti gere?i, hastan?n bu bilgilerin korunmas?n? isteme hakk? mevcuttur. Bu bilgiler ilgili sa?l?k personeli hariç herhangi bir ki?iyle ya da kurumla payla??lamaz. E?er böyle bir durum ortaya ç?karsa ki?isel verilerin korunmas? kanununa ayk?r?l?k sebebiyle, bir suç durumu olu?acakt?r.

Av. Emre Av?ar sorular?m?za cevap verirken, en çok merak edilen ve kar??la??lan konulardan biri de tedavi s?ras?ndaki hatadan do?an sorumluluk konusudur. Bu konudaki sorular?m?z? da kendisine sorduk.

Say?n Av?ar, tedavi esnas?nda olu?an hatalardaki sorumluluk kime aittir? Bu konuda hasta haklar? çerçevesinde neler yap?labilir? Nereye ba?vurulabilir? 

Yukar?da bahsetti?imiz üzere, t?bbi tedavi ayn? zamanda hukuksal anlamda vücut bütünlü?ünün ihlalini içerse de hastan?n üstün yarar? sebebiyle ihlal suçunu olu?turmamaktad?r. Ancak bu her durumda do?ru de?ildir. Özellikle aç?k ameliyat içerikli t?bbi tedavilerin baz?lar? riskli olabilmekte, hatta hastan?n hayat?na dahi mal olmaktad?r. Peki bu durumda kamunun ve sa?l?k personelinin sorumlulu?u ne ölçüdedir.

Tabi ki sa?l?k personellerinin özelinde dü?ündü?ümüzde, özellikle doktorlar?n i?lerinin stresli ve yo?un olmas? dolay?s?yla bir de her ko?ulda s?n?rs?z bir sorumluluk yüklenmesi, i? güvenli?i aç?s?ndan da olumlu ve sa?l?kl? sonuçlar do?urmayacakt?r. Ancak t?bbi müdahalede bulunan personelin a??r kusuru, kasta yakla?acak derecede kusuru ve kast? olmas? durumunda, vücut bütünlü?ünün ihlalinden söz edilebilecektir.

S?kça kar??la??lan durumlara örnek olarak, yanl?? tedavi uygulanmas?, ameliyat an?nda hastan?n vücudunda yabanc? maddeler unutulmas? ve örne?ini art?raca??m?z birçok durumda, hastan?n hayati durumu, vücut bütünlü?ü, “yani genel anlamda sa?l???n?n sekteye u?ramas?” durumunda sorumluluk do?maktad?r. Cezai sorumlulu?un yan? s?ra, maddi-manevi tazminat sorumlulu?u da olu?maktad?r. 

Sa?l?k çal??anlar?, Bakanl??a ba?l? olarak i? görmekte oldu?undan buradaki sorumluluk direkt olarak KAMUNUN SORUMLULU?UDUR. Yani asl?nda vatanda??m?z hasta olarak o tedaviyi al?p kamuya güvenmekte oldu?unuzdan, Kamu da sizin haklar?n?z? korumak zorunda oldu?undan, bu durumdan kaynaklanan tazminat sorumlulu?u do?maktad?r. Böyle bir durumla kar??la??ld??? takdirde idare mahkemesinde dava açarak zarar?n kar??lanmas?n? talep edilebilir.

Av. Emre Av?ar’a yapt??? bilgilendirmeler için te?ekkür ediyoruz. Anl?yoruz ki, hasta olmak ve hastanelerde tedavi olmak ayn? zamanda hasta haklar?m?z konusunda bilgi sahibi olmam?z? da beraberinde getiriyor, bu bilgileri de sa?l?kl? kulland???m?z ve ileti?imimizi güçlü tuttu?umuz takdirde de hem sa?l?kl? bir tedaviye hem de haklar?m?za rahatça ula?m?? oluruz.