Ceza muhakemelerinde basit yargılama usulü

            7188 sayılı 17.10.2019 kabul tarihli kanun kapsamında Ceza Muhakemeleri Kanununda yeni bir düzenleme getirilip yargılamaların hızlandırılması sağlanmıştır.

Asliye Ceza Mahkemelerinin yetkisine giren suçlardan adli para cezasını ve/veya üst sınırı iki yıl veya daha az süreli hapis cezasını gerektiren suçlarda duruşma yapmaksızın, dosya üzerinden sanık, mağdur ve müştekinin yazılı beyanlarının 15 gün içinde alınması sonrası hüküm kurulabilmesini sağlayan basit yargılama usulüne ilişkin düzenlemeyi  dikkatlerine sunuyoruz.

            7188 sayılı kanundaki düzenlenme:

MADDE 24 – 5271 sayılı Kanunun mülga 251 inci maddesi başlığıyla birlikte aşağıdaki şekilde yeniden düzenlenmiştir.

“Basit yargılama usulü

MADDE 251- (1) Asliye ceza mahkemesince, iddianamenin kabulünden sonra adli para cezasını ve/veya üst sınırı iki yıl veya daha az süreli hapis cezasını gerektiren suçlarda basit yargılama usulünün uygulanmasına karar verilebilir.

(2)Basit yargılama usulünün uygulanmasına karar verildiği takdirde mahkemece iddianame; sanık, mağdur ve şikâyetçiye tebliğ edilerek, beyan ve savunmalarını on beş gün içinde yazılı olarak bildirmeleri istenir. Tebligatta duruşma yapılmaksızın hüküm verilebileceği hususu da belirtilir. Ayrıca, toplanması gereken belgeler, ilgili kurum ve kuruluşlardan talep edilir.

(3)Beyan ve savunma için verilen süre dolduktan sonra mahkemece duruşma yapılmaksızın ve Cumhuriyet savcısının görüşü alınmaksızın, Türk Ceza Kanununun 61 inci maddesi dikkate alınmak suretiyle, 223 üncü maddede belirtilen kararlardan birine hükmedilebilir. Mahkûmiyet kararı verildiği takdirde sonuç ceza dörtte bir oranında indirilir.

(4)Mahkemece, koşulları bulunması hâlinde; kısa süreli hapis cezası seçenek yaptırımlara çevrilebilir veya hapis cezası ertelenebilir ya da uygulanmasına sanık tarafından yazılı olarak karşı çıkılmaması kaydıyla hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilebilir.

(5) Hükümde itiraz usulü ile itirazın sonuçları belirtilir.

(6) Mahkemece gerekli görülmesi hâlinde bu madde uyarınca hüküm verilinceye kadar her aşamada duruşma açmak suretiyle genel hükümler uyarınca yargılamaya devam edilebilir.

(7) Basit yargılama usulü, yaş küçüklüğü, akıl hastalığı, sağır ve dilsizlik hâlleri ile soruşturma veya kovuşturma yapılması izne ya da talebe bağlı olan suçlar hakkında uygulanmaz. 

(8) Basit yargılama usulü, bu kapsama giren bir suçun, kapsama girmeyen başka bir suçla birlikte işlenmiş olması hâlinde uygulanmaz.”

MADDE 25 – 5271 sayılı Kanunun mülga 252 nci maddesi başlığıyla birlikte aşağıdaki şekilde yeniden düzenlenmiştir.

“Basit yargılama usulünde itiraz

MADDE 252- (1) 251 inci madde uyarınca verilen hükümlere karşı itiraz edilebilir. Süresi içinde itiraz edilmeyen hükümler kesinleşir.

(2) İtiraz üzerine hükmü veren mahkemece duruşma açılır ve genel hükümlere göre yargılamaya devam olunur. Taraflar gelmese bile duruşma yapılır ve yokluklarında 223 üncü madde uyarınca hüküm verilebilir. Taraflara gönderilecek davetiyede bu husus yazılır. Duruşmadan önce itirazdan vazgeçilmesi hâlinde duruşma yapılmaz ve itiraz edilmemiş sayılır.

(3) Mahkeme, ikinci fıkra uyarınca hüküm verirken, 251 inci madde kapsamında basit yargılama usulüne göre verdiği hükümle bağlı değildir. Ancak, itirazın sanık dışındaki kişiler tarafından yapıldığı hâllerde 251 inci maddenin üçüncü fıkrası uyarınca yapılan indirim korunur.

(4) İtiraz üzerine verilen hükmün sanık lehine olması hâlinde, bu hususların itiraz etmemiş olan diğer sanıklara da uygulanma olanağı varsa bu sanıklar da itiraz etmiş gibi verilen kararlardan yararlanır.

(5) İkinci fıkra uyarınca verilen hükümlere karşı genel hükümlere göre kanun yoluna başvurulabilir.

(6) Birinci fıkradaki itirazın, süresinde yapılmadığı veya kanun yoluna başvuru hakkı bulunmayan tarafından yapıldığı mahkemesince değerlendirildiğinde dosya, 268 inci maddenin ikinci fıkrası uyarınca itirazı incelemeye yetkili olan mercie gönderilir. Mercii bu sebepler yönünden incelemesini yapar ve kararını gereği için mahkemesine gönderir.” demektedir.

  Bu düzenlemelerde, basit yargılamanın ne şekilde yerine getirileceği ve basit yargılama sonrasında verilen karara yapılacak itiraz ve sonuçları açıkça anlatılmıştır. Kanunda düzenlendiği üzere basit yargılama usulü,adli para cezası veya üst sınırı 2 yıl veya daha az hapis cezası gerektiren suçlarda uygulanabilir. Basit yargılamanın hangi suçları kapsadığına dair tek tek yazacak olursak bu suçlar şunlardır:

• Kasten yaralamanın ihmali davranışla işlenmesi (TCK m.88/1),
•  
• Terk suçu (TCK 97),
•  
• Yardım ve bildirim yükümlülüğüne aykırılık suçu(TCK m.98),
•  
• Tehdit suçu (TCK m.106/1),
•  
• Basit cinsel taciz suçu (TCK m.105/1, çocuğa karşı cinsel taciz suçu hariç),
•  
• Konut dokunulmazlığının ihlali (TCK m.116/1,2,3),
•  
• İş ve çalışma hürriyetinin ihlali (TCK m.117/1),
•  
• Hakaret suçu (TCK m.125),
•  
• Kişinin hatırasına hakaret suçu (TCK m.130).
•  
• İbadethane ve mezarlıklara zarar verme suçu (TCK m.153/2)
•  
• Güveni kötüye kullanma suçu (TCK m.155/1),
•  
• Bedelsiz senedi kullanma suçu (TCK m.156),
•  
• Kaybolmuş veya hata sonucu ele geçmiş eşya üzerinde tasarruf suçu (TCK m.160),
•  
• Taksirli iflas suçu (TCK m.162),
•  
• Karşılıksız yararlanma suçu (TCK m.163),
•  
• Bilgi vermeme suçu (TCK m.166),
•  
• Genel güvenliğin kasten tehliye sokulması suçu (TCK m.170/2),
•  
• Genel güvenliğin taksirle tehlikeye sokulması suçu (TCK m.171),
•  
• Akıl hastası üzerindeki bakım ve gözetim yükümlülüğünün ihlali (TCK m.175),
•  
• İnşaat veya yıkımla ilgili emniyet kurallarına uymama (TCK m.176),
•  
• Hayvanın tehlike yaratabilecek şekilde serbest bırakılması (TCK m.177),
•  
• İşaret ve engel koymama (TCK m.178),
•  
• Trafik güvenliğini kasten tehlikeye sokma suçu (TCK m.179/2,3),
•  
• Trafik güvenliğini taksirle tehlikeye sokma suçu (TCK m.180),
•  
• Çevrenin kasten kirletilmesi suçu (TCK m.181),
•  
• Çevrenin taksirle kirletilmesi suçu (TCK m.182),
•  
• Gürültüye neden olma suçu(TCK m.183),
•  
• Zehirli madde imal ve ticareti suçu(TCK m.193),
•  
• Sağlık için tehlikeli madde temini suçu (TCK m.194),
•  
• Bulaşıcı hastalıklara ilişkin tedbirlere aykırı davranma suçu (TCK m.195)
•  
• Usulsüz ölü gömülmesi suçu (TCK m.196),
•  
• Resmi belgenin düzenlenmesinde yalan beyan suçu (TCK m.206),
•  
• Açığa imzanın kötüye kullanılması suçu (TCK m.209),
•  
• Suçu ve suçluyu övme suçu (TCK m.215),
•  
• Halkı kin ve düşmanlığa tahrik veya aşağılama suçu (TCK m.216/2,3),
•  
• Kanunlara uymamaya tahrik suçu(TCK m.217),
•  
• Görev sırasında din hizmetlerini kötüye kullanma suçu(TCK m.219),
•  
• Hayasızca hareketler (TCK m.225),
•  
• Müstehçenlik suçu (TCK m.226/1),
•  
• Birden çok evlilik, hileli evlenme, dinsel tören (TCK m.230),
•  
• Kötü muamele (TCK m.232),
•  
• Aile hukukundan kaynaklanan yükümlülüğün ihlali (TCK m.233),
•  
• Çocuğun kaçırılması ve alıkonulması (TCK m.234),
•  
• Fiyatları etkileme (TCK m. 237),
•  
• Mal veya hizmet satımından kaçınma (TCK m.240),
•  
• Bilişim sistemine girme (TCK m.243/1,2,3),
•  
• Görevi kötüye kullanma (TCK m.257),
•  
• Kamu görevlisinin ticareti (TCK m.259),
•  
• Kamu görevinin terki veya yapılmaması (TCK m.260),
•  
• Kişilerin malları üzerinde usulsüz tasarruf (TCK m.261),
•  
• Kamu görevinin usulsüz olarak üstlenilmesi (TCK m.262),
•  
• Özel işaret ve kıyafetleri usulsüz kullanma (TCK m.264),
•  
• Suç üstlenme(TCK m.270),
•  
• Yalan Tanıklık (TCK m.272/1),
•  
• Suçu Bildirmeme (TCK m.278),
•  
• Kamu görevlisinin suçu bildirmemesi (TCK m.279),
•  
• Sağlık mesleği mensuplarının suçu bildirmemesi (TCK m.280),
•  
• Tutuklu, hükümlü veya suç delillerini bildirmeme (TCK m.284),
•  
• Ses veya görüntülerin kayda alınması (TCK m.286),
•  
• Genital muayene (TCK m.287),​
•  
• Adil yargılamayı etkilemeye teşebbüs (TCK m.288),
•  
• Muhafaza görevini kötüye kullanma (TCK m.289),
•  
• Resmen teslim olunan mala elkonulması ve bozulması (TCK m.290),
•  
• Başkası yerine ceza infaz kurumuna veya tutukevine girme (TCK m.291),
•  
• Hükümlü veya tutuklunun kaçması (TCK m.292/1),
•  
• Muhafızın görevini kötüye kullanması (TCK m.295).

​

Bu açıklamalar muvacehesinde sözlerime son veriyor, okuyanlara faydalı olacağını umarak herkese iyi günler diliyorum.

AV.Mustafa YÖRÜK