MÜSİAD BAŞKANININ FUAR VE GÜNDEME DAİR AÇIKLAMALARI;

MÜSİAD BAŞKANI ABDURRAHMAN KAAN’IN MİLLİ BAKIŞ VE İŞ DÜNYASI HABER EDİTÖRÜMÜZ ALİ AKKAYA İLE YAPTIĞI ÖZEL RÖPORTAJI

1. Kasım ayında gerçekleşecek olan MÜSİAD EXPO Fuarı hakkında bilgi verir misiniz? 

MÜSİAD Expo’nun bu yıl 18’incisi gerçekleştirilecek. Türkiye’nin küresel ölçekte en yaygın ve büyük sermaye platformu MÜSİAD bu yıl ilk kez  Türkiye’nin en büyük fuar organizatörü TÜYAP'la güçlerini birleştirerek gerçekleştirecek bu organizasyonu. 18-21 Kasım tarihlerinde TÜYAP İstanbul Fuar ve Kongre Merkezi’nde fiziksel olarak yapılacak MÜSİAD Expo Ticaret Fuarı, 10 salonda, 50 bin metrekarelik alanda, 40 binden fazla şirketi temsil eden, 100 bin ziyaretçiyi ağırlamaya hazırlanıyor. Sosyal mesafe kuralları çerçevesinde yapılan hazırlıklarla 8 binin üzerinde B2B iş görüşmesinin hedeflendiği fuar, aynı zamanda dünyanın dört bir yanından gelecek sanayici ve iş insanının da katılacağı Uluslararası İş Forumu - International Business Forum (IBF) ile önemli toplantılara ev sahipliği yapacak. 

5 ülkede 225 irtibat noktasına sahip MÜSİAD, geniş teşkilat ağına sahip bir dernek. Dolayısıyla fuara yurt dışından bakanlar, üst düzey bürokratlar, valiler, milletvekilleri, belediye başkanları, oda ve borsa başkanları, yabancı alım heyetleri, basın mensupları ve seçkin iş insanlarının yoğun katılımı  da bekleniyor.  Ayrıca yurt dışından birçok ticaret odası, sanayi odası, borsa ve STK’lar ile  MÜSİAD EXPO’ya katılım noktasında yoğun görüşmeler de hala devam ediyor. 

Uluslararası ticaretin önemli oyuncuları sayılan fahri konsolosları bir araya getirerek ticari diplomasi alanında dünyada konuşulacak bir zirve de fuar içinde yapılacak. ‘MÜSİAD-Dünya Fahri Konsolosları Ticaret ve Diplomasi Zirvesi’ kapsamında; başta ABD, Avrupa ve Asya bölgeleri olmak üzere tüm dünyada etkin rol oynayan fahri konsoloslar, buralarda edindikleri tecrübe ve birikimleri iş insanlarıyla paylaşarak ülkemizin ihracatının gelişmesine katkıda bulunacak. Bu zirveye, 82 fahri konsolosun katılımı kesinleşti.

2. Fuarda  geçtiğimiz yıllara göre ne gibi farklılıklar olacak? İlk kez karşımıza çıkacak olan konular ve yenilikler neler?

Dünyada etkili olan pandemi nedeniyle MÜSİAD EXPO hazırlıkları titizlikle yapılıyor. Pandemi sonrası fiziksel ağırlıklı yapılan en büyük fuar etkinliği olmaya hazırlanan MÜSİAD EXPO, bu yıl ilk kez ‘hibrit fuar’ deneyimi sunacak. Fiziki olarak gelen binlerce iş insanı ve sanayiciyi sosyal mesafe kuralları çerçevesinde ağırlamaya hazırlanan fuarda katılımcılar, TÜYAP’ın sağladığı teknolojik alt yapı sayesinde fuar ziyaretçileri ile yalnızca fuar alanında değil, fuar sona erdikten sonra dahi dijital platformda bir araya gelerek ticaret yapabilecekler. Tüm katılımcı ve ziyaretçiler hassas kontroller sonrasında içeri girebilecek ve fuar alanında temassız teknolojiler kullanıma sunulacak. Yoğunluk kontrolü ve dezenfeksiyon işlemleri için ise özel ekipler görev yapacak.

MÜSİAD EXPO’nun bu yılki ilklerinden bir diğeri ilk kez açılacak “Girişimcilik Holü” olacak.  Türkiye’nin önemli gücü haline gelen ve dünyada ses getiren yatırımlar, ziyaretçilerle bu holde buluşacak. Yatırımcı ile girişimciyi bir araya getirecek organizasyonda, yeni iş alanlarının oluşması sağlanarak Türkiye’deki istihdama doğrudan katkı yapılması hedefleniyor. Dünyanın önemli yatırımcılarının da fuara katılarak girişimcilik salonunda önemli görüşmeler yapması bekleniyor.

Bu yılki EXPO’da farklı olarak ayrıca Karavan Turizmini desteklemek amacıyla her gelir düzeyine hitap edecek karavanlar da Expo kapsamında yerini bulacak. Biliyorsunuz karavan turizmi, Yeni Turizm Kaynakları Geliştirme ve Turizm Yatırımlarını çeşitlendirme stratejimiz kapsamında ilk kez MÜSİAD tarafından ortaya kondu. Oldukça da geniş bir zeminde rağbet gördü. Bu itibarla biz de bu yılki EXPO’da Karavan Üreticilerine yer verdik.

Bunun dışında bu yıl EXPO kapsamında milli elektrikli araçların da gösterimi gerçekleşecek. Milli gurur kaynağımız olan bu girişime MÜSİAD olarak Fuar bünyesinde yer vermekten dolayı çok mutluyuz ve gurur duyuyoruz.

3. Burada ne kadarlık bir iş hacmi bekliyorsunuz?

8-21 Kasım tarihlerinde düzenlenecek fuara, 100 bin kişiye yakın bir ziyaret gerçekleşmesi bekleniyor. Bu yılki fuar, yaklaşık 8 bin ikili iş görüşmesine ev sahipliği yapacak. 50 ülkeden 400 yabancı alım heyeti ile İSO 500 ve ikinci 500 şirketlerinden satın alma heyetleri de fuarda yer alacak. Fuara 24 sektörden 400’ün üstünde firma katılacak. Fuar, ziyaretçi ve stantlı katılım anlamında yurt dışından yoğun ilgi görüyor. Venezuela’dan Özbekistan’a, Endonezya’dan Almanya’ya kadar pek çok ülkeden stantlı katılım gerçekleşecek fuara, ziyaretçi katılımında ise Avrupa, Asya-Pasifik, Avrasya, Afrika ve MENA ülkelerinden yoğun talep var. Fuara 125 ülkeden 15 bine yakın ziyaretçi gelmesi öngörülüyor. 

4. Pandemi süreci sizleri nasıl etkiledi?

Küresel ekonominin tamamında olduğu gibi Türkiye ekonomisinde de hem arz hem de talep yönüyle ciddi bir bunalıma neden olan Covid-19 salgını, zaten sıkışan dünya sisteminin bir patlama noktası gibi oldu. Salgın öncesinde bile küresel ekonomiye yönelik beklentiler dünya genelinde bir üretim daralması riskine işaret ederken; salgınla birlikte, “beklenen kriz”, “yaşanan kriz” hâline dönüşmüş oldu. Bu bakımdan Covid-19 salgınının; orta ve uzun vadede ortaya çıkacak muhtemel bir küresel ekonomik krizi, çok daha erken ve şiddetli hâle getirdiğini söyleyebiliriz. Böylesi sarsıcı ekonomik etkilerinin yanında, salgının sosyal ve psikolojik etkilerini de göz önüne aldığımızda; Türk iş dünyasının temsilcileri olarak bizlerin de bu süreçten oldukça olumsuz etkilendiğini ifade edebiliriz. Buna karşın; bilhassa 1 Haziran itibariyle başlayan normalleşme süreciyle birlikte, hem ekonomik hem de sosyal anlamda hızlı bir toparlanma sürecine girmiş olduk. Üçüncü çeyrekle birlikte belirginleşen bu toparlanmanın son çeyrekte ivme kazanacağını; böylece yılın ikinci yarısının, pandemi kayıplarının telafisi noktasında önemli bir rol üstleneceğini düşünüyoruz. Nitekim gerek salgın sürecinin başında Türkiye için tahmin edilen küçülme beklentilerinin gerçekleşenden daha derin olması, gerekse diğer ülkelerin bu süreçte yaşadığı küçülme oranları dikkate alındığında; göstermiş olduğu direnç ve performansla Türkiye ekonomisinin bu süreçte pozitif ayrıştığını net bir şekilde ifade edebiliriz.

5. Bu süreçte iş dünyası da bir dönüşüm ve değişime gitti mi?

Salgınla birlikte hayatın her safhasında yaşanan dönüşüm, elbette iş dünyasını da etkisi altına aldı. Covid-19, en başta yaşam biçimlerimiz ve sosyalleşme algımızı değiştirdi. Eskisine kıyasla çok daha yavaş ve durağan olan fiziki hareketlilik, ekonomik durgunluğu da beraberinde getirdi. Böylece dijitalleşmenin önemi de bir kez daha anlaşılmış oldu. Zira reel dünyada fiziki hareketliliğin azalması, dijital dünyanın daha da hızlanmasına neden oldu. Bu sebeple dijital dünyayı anlayan ve teknolojik imkânları daha fazla kullanan şirketler, krizden daha az etkilenerek pozitif ayrıştı. Bu bağlamda önümüzdeki dönemde, büyük ya da küçük işletme ayrımı olmaksızın bütün şirketlerimizin, dijital dönüşüm ihtiyacını ve etkisini daha net hissedeceği bir döneme gireceğimizi ifade edebiliriz. Yalnızca dijitalleşme noktasında değil; tedarik zincirlerinin çeşitlendirilmesi, yeni pazar arayışlarının daha esnek hâle getirilmesi, üretim ve pazarlama tekniklerinin geliştirilmesi gibi kritik önemi haiz unsurların da ciddi bir dönüşüm yaşayacağını tahmin edebiliriz. Bütün bu değişim süreci de ekonomik hayatta yeni bir çalışma düzeni ve mevzuat seti ile bizleri baş başa bırakacaktır.

6. Covid-19 salgını ile birlikte hangi sektörleri yatırım yapılması gereken yerler arasında görüyorsunuz? Hangi sektörlerin yıldızı parladı?

Covid-19 salgınının bir şok hâlinde yayıldığı Mart, Nisan ve Mayıs döneminde, elbette hizmetler sektöründe yaşanan tahribatın boyutu diğer sektörlere göre çok daha yıkıcı boyutlara ulaşmıştı. Zira başta turizm olmak üzere; ulaşım, dağıtım ve kafe/restoran işletmeciliği gibi sektörler, salgın sürecinden doğrudan etkilendiler. Yalnızca ülkemiz özelinde değil, hizmetler sektörünün görece ağırlığı daha fazla olan bütün ekonomiler, Covid-19’dan çok ciddi bir şekilde etkilendiler. Böylece bu süreçte, milli bir sanayi sektörü ve imalat yetisinin önemini bir kez daha idrak etmiş olduk.

Biz ülkemizin bu dönemde mevcut sanayi kapasitesiyle diğer ülkelerden olumlu ayrıştığını düşünüyoruz. Nitekim üretime yönelik güncel veriler de Türkiye ekonomisindeki beklenenden hızlı toparlanmada imalat sanayiinin öncü bir rol oynadığını göstermektedir. Nisan ayında dip seviyeyi test ettikten sonra Mayıs, Haziran ve Temmuz ayında sırasıyla %17,4, %17,6 ve %8,4 oranında artış kaydeden sanayi üretimi ve üçüncü çeyrek boyunca artışını sürdüren imalat sanayi kapasite kullanım oranı göstergeleri; üretimde gözlenen artışı net bir şekilde ortaya koymaktadır.

Gıda, tekstil ve otomotiv sektörleri başta olmak üzere imalat sektörünün geneline yayılan bu hızlı toparlanma, Türkiye ekonomisinin 2020 yılı genelinde göstereceğini tahmin ettiğimiz güçlü duruşun belirleyicisi olacaktır.

Ülkemiz, mevcut imalat potansiyeli, esnek üretim kapasitesi ve büyük piyasalara yakınlığımız sayesinde, birçok ülke ile kıyaslandığında, büyük bir üretim üssü olmaya aday bir konumda yer almaktadır. Özellikle coğrafi konum bağlamında ciddi bir avantajımız olduğunu ve bunun küresel ekonominin gelecek projeksiyonlarında ülkemize büyük bir fırsat alanı oluşturacağını düşünüyoruz. Bu fırsatların başında da Çin’in Kuşak ve Yol projesi gelmektedir. Uzakdoğu'yu Avrupa'ya bağlayıp dünya ticaretine yeni bir yön vermeyi amaçlayan söz konusu projede, Türkiye'nin altyapı konusundaki uzmanlığının, limanlarının, lojistik merkezleriyle Avrupa'ya açılan konumunun ve ürün çeşitliliğinin ön plana çıkacağına inanıyoruz. Bu fırsatı iyi değerlendirmemiz durumunda Türkiye, sadece bölgesinde değil, bütün dünyada öne çıkan lojistik merkezlerden birisi haline gelecektir.

Bu fırsatın, birçok sektörümüz ve her kapasitedeki üretim gücünü kapsayacak şekilde, oldukça geniş bir çerçevede olanak tanıyacağına inanıyoruz. Bu yüzden de küresel anlamda rekabet gücümüzü artırabilmemiz için, reel sektörümüzün her türlü ölçekte üretime hazır olması gerektiğini ifade ediyoruz. Bugün geldiğimiz aşamada, küresel salgından olumlu ya da olumsuz etkilenen bütün sektörlerin çeşitlendirilmesi ve kriz dönemlerinde sürdürülebilirliğinin sağlanması gerektiğini düşünüyoruz. Bunun yanında bilişim teknolojileri gibi bugün ve gelecekte gelişme potansiyelini her daim canlı tutan sektörlerin ve tarım gibi stratejik alanların desteklenmesi ve güçlendirilmesi her dönemde ve şartta Türkiye için öncelikli bir politika olmalıdır. Covid-19 sonrası ortaya çıkacağına inandığımız fırsat ortamının, ilk bakışta tıbbi malzeme ve hizmetler, gıda üretimi ve perakende, bilgi ve iletişim teknolojileri ve e-ticaret sektörleri için büyük avantaj sağlama potansiyeli taşıdığını söyleyebiliriz.

7. Doğalgaz keşfi Türkiye ekonomisi açısından neleri değiştirecek?

Türkiye’nin 320 milyar metreküplük doğalgaz rezervi keşfini, ekonomik olduğu kadar psikolojik sonuçları açısından da çok doğru bir şekilde değerlendirmemiz gerekiyor. Zira bu keşif, tamamen yerli ve millî imkânlar ve beşeri sermayemiz neticesinde ortaya çıkması sebebiyle, bunu takip edeceğine inandığımız yeni keşifler için önemli bir tecrübe ve motivasyon kaynağı olacaktır. Türkiye’nin doğalgaz keşfi; enerjide dışa bağımlılığımızın azalması, sanayi üretiminde maliyetlerin düşmesi ve çarpan etkisiyle ekonomik büyümeye yapacağı katkıların yanı sıra; jeopolitik anlamda da elimizi güçlendirecek bir gelişmedir. Yıllık ortalama 40 milyar dolara ulaşan enerji ithalatımızın azalmasıyla, orta ve uzun vadede dış ticaret dengemizin pozitife doğru evrileceğini ve böylece kronik cari açık sorunumuzun kademeli bir şekilde azalacağına inanıyoruz.

Bu durum aslında 2017 yılında başlatılan stratejinin aslında ne kadar doğru bir plan olduğunun da göstergesidir. Malumunuz biz gemileri kiralamayıp satın aldık ve keşif faaliyetlerimizden ödün vermedik. Bu konuda emeği geçenleri tebrik ediyorum.

Bir diğer husus şudur ki, gelecek yıl, Rusya ile olan 18 milyar metreküplük gaz kontratımızın da dolduğunu biliyoruz. Şimdi bu rezervin kullanıma hazır hale gelmesi için zamana ihtiyaç olduğunu söyleyenler olacaktır; lakin bizim 2023-2025 kontratlarımızda elimizde büyük bir koz olarak bu rezerv artık masadadır ve biz bunun ekonomik yansımalarını yarından itibaren bile göreceğiz.

320 milyar metreküp rezerv, ülkemizin yaklaşık 8 yıllık ihtiyacıdır. Bu da 80 ila 100 milyar dolarlık bir ekonomik değere işaret etmektedir.  Türkiye, yaklaşık 40 milyar dolarlık bir miktarı petrol ve doğalgaz için harcıyor ki bunun dörtte biri doğalgaza gidiyor. Şu halde, hem masada bir koz hem de ekonomik değer açısından bütçede önemli bir katkı diyebiliriz. Ancak buradan elde edilecek avantaj, yine ve ısrarla hem Doğu Akdeniz’de hem de diğer sondaj çalışmalarında kullanılmalı diye düşünüyorum.

8. MÜSİAD'ın faiz konusundaki çalışmalarından bahsederek, şu anki faiz rakamlarını nasıl buluyorsunuz? Sizce yatırım ve üretimin artması için ideal seviye ne olmalı? Daha da düşmeli mi?

MÜSİAD olarak sıklıkla ifade ettiğimiz gibi, faiz bizim kırmızı çizgimizdir. Bu sebeple “yüksek faiz, yüksek üretim maliyeti ve düşük yatırım” kısır döngüsünün, kesinlikle ekonomimizde yeri olmadığını düşünüyoruz. Zira geçmiş bütün tecrübelerimiz açık bir şekilde göstermiştir ki, kredi maliyetleri düşmedikçe ekonomik aktivitedeki canlılığın sürdürülebilir olması mümkün değildir. Kredi maliyetlerinin sürdürülebilir bir şekilde düşük seviyelerde kalması da enflasyonu düşük seviyede tutmakla mümkün olacaktır.

Bu noktada en büyük üreticimizden en küçük tüketicimize kadar ekonominin bütün aktörlerine önemli bir görev düşmektedir. Hepimiz ülke ekonomisi için kaynaklarımızı ortak hareket ettirmek durumundayız. Bu hedef doğrultusunda MÜSİAD olarak biz, faizle iş yapmaya alternatif bir saha oluşturacağına inandığımız girişim sermayesi fonları, ortaklık fonları, proje borsası gibi birçok çalışma yürütüyoruz. Böylece Türk Lirasına karşı duyulacak güven unsurunu beslemek ve milli sermaye stokumuza yapılan yatırımları artırmak istiyoruz. Çünkü biliyoruz ki; bir ülkede paranın değerini o ülkedeki üretimin hacmi ve katma değeri belirler. Bu kapsamda bir yandan iş dünyasında üretim odaklı bir ekonomik modelin savunuculuğunu yaparken, diğer taraftan da bütün vatandaşlarımıza bankalarda tuttukları paraların üretime yönlendirilmesi gerektiğine yönelik çağrımızı yineliyoruz.

9. MÜSİAD'ın şu anki en önemli gündem maddesi nedir? En çok hangi konular üzerinde yoğunlaşıyorsunuz?

MÜSİAD olarak ülke ekonomimizin Covid-19 sürecini en hafif şekilde geride bırakması için yoğun bir mesai harcıyoruz. Bu kapsamda salgın vakasının ülkemizde ilk kez görüldüğü 11 Mart tarihinden itibaren, salgının ülkemizde en az hasarla atlatılması için kolları sıvadık. Kurduğumuz MÜSİAD Koronavirüs Kriz Yönetim Merkezi ile tabandan gelen sorunları ve çözüm önerilerimizi düzenli olarak karar alıcı mercilerimizle paylaştık.

Bu süreçte pandeminin ekonomimiz üzerinde oluşturacağı artçı sarsıntıları bertaraf edebilmek amacıyla Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan’ın liderliğinde uygulamaya koyulan “Ekonomik İstikrar Kalkanı” paketi kapsamında çalışmalarımıza hız kazandırdık.  Başta üyelerimiz olmak üzere, iş dünyasına istihdamı koruma çağrısında bulunarak, mevcut istihdamın korunması ve üretim dengesinin sağlanmasına odaklandık.

Normalleşme sürecinin başladığı 1 Haziran tarihinden itibaren de Covid-19 sonrası döneme hazırlık niteliğindeki çalışmalarımıza hız verdik. Bu kapsamda ekonomi yönetimiyle olan temaslarımızı da artırmış bulunuyoruz. Geçtiğimiz günlerde Sn. Naci Ağbal yönetimindeki Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı ile 2023 yılına kadar uygulanacak 11. Kalkınma Planı’nda belirlenen hedeflere ulaşma yolunda özel sektörün rekabet gücünün ve kamu-özel sektör iş birliğinin artırılması amacıyla bir iş birliği protokolü imzaladık. Bu çerçevede, Kalkınma Planının uygulanmasına yönelik çalışmalara, firmalarımızın rekabet gücünün artırılmasına ve kaynakların etkin yönetilmesine yönelik MÜSİAD olarak katkı sunmayı, yatırım ortamının iyileştirilmesine, üretim ve ticaretin geliştirilmesine yönelik ortak çalışma ve faaliyetlerde bulunmayı hedefliyoruz.

10. Gelecek hedef ve projelerinizden bahseder misiniz?

20 il 23 lokasyonda üretim merkezlerimizi, “Üretim Üssü” olarak hayata geçireceğiz.

Yeni turizm kaynakları geliştirmek ve turizmde yeni yatırım alanları açabilmek adına, başta “Karavan Park” projesi olmak üzere, Türkiye’ye yeni kavramlar, yeni projeler kazandırmaya devam edeceğiz.

Tarım ve hayvancılık alanındaki çalışmaları, özellikle yakından takip ediyoruz.

Enflasyon mücadelesinde Türkiye’de üretimin sektörel ve bölgesel olarak makro planlamasını çalışıyoruz.

Projeler geliştirmek üzere, saha yaygınlığımızdan destek alıyoruz; projelerimizi, ilerleyen dönemde paylaşacağız.